Międzynarodowy Festiwal Architektury i Sztuki VEZHA 2025: Нас - 25. W maju Lwów ponownie stał się miejscem spotkań architektów, artystów, projektantów, urbanistów i badaczy kultury z różnych części Ukrainy i świata. Międzynarodowy Festiwal Architektury i Sztuki VEZHA powrócił z nowym tematem: „Нас - 25”.
Wydarzenia
Tegoroczny program poświęcony był eksploracji i świętowaniu różnorodności regionów Ukrainy. Skupiał się na jedności poprzez wieloaspektową naturę kultury, tradycji i sztuki.
Festiwal rozpoczął się w symbolicznym miejscu — Wierzy Prochowej, w samym sercu Lwowa. Ten zabytek architektury jest obecnie Domem Architekta, a także przestrzenią Centrum Architektury, Designu i Urbanistyki, gdzie rodzą się kreatywne projekty interdyscyplinarne.
Drugiego dnia festiwal przeniosł się do Gaju Szewczenki — lwowskiego Muzeum Architektury Ludowej i Życia im. Klemensa Szeptyckiego.To wyjątkowe muzeum na wolnym powietrzu, które zachowuje i popularyzuje architekturę ludową i życie zachodniej Ukrainy. W tym otoczeniu tradycja ożywa — i to tam można głębiej doświadczyć autentycznego dziedzictwa kulturowego regionu.
Uczestnicy festiwalu mogli uczestniczyć w wykładach na temat rekonstrukcji, występów artystycznych, przedstawień teatralnych, wycieczkach po nowoczesnych przestrzeniach Lwowa oraz międzyregionalnej platformy skupiającej architektów z całej Ukrainy.
Finałowe wydarzenie festiwalu odbyło się w Zamku Świrz, jednym z najbardziej romantycznych klejnotów europejskiego dziedzictwa architektonicznego. Zamek stał się, jak od roku 2022 we współpracy z Fundacją AYA Found, kulturalnym i artystycznym centrum, które podczas festiwalu wypełnił się życiem, sztuką i znaczeniami.
Głównym wydarzeniem był koncert Formacji HiQ w dwóch odsłonach (koncert i tło muzyczne do mappingu) oraz performance Ostatnia Wieczerza autorstwa art. Aleksandra Janiuckiego (autor innowacyjnych projektów w dziedzinie architektury, architektury krajobrazu i wnętrz, performer, grafik, fotograf, rzeźbiarz scenograf, twórca wideo i instalacji semi - i interaktywnych, w tym struktur multisensorycznych, site-specific w przestrzeni publicznej - Aleksander Janicki. Od 2022 roku jest Członkiem Komisji Ekspertów Narodowego Stowarzyszenia Architektów Ukrainy ds. odbudowy i współpracy międzynarodowej. Prezes Fundacji AYA Found).
Zasadniczym elementem dnia festiwalu był koncert The Elements / FREE UKRAINA / FREE IMPROVISATION który był współorganizowany przez Instytut Adama Mickiewicza w ramach zagranicznego programu kulturalnego Polskiej Prezydencji w Radzie Unii Europejskiej 2025 finansowanego przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Poza artystami z Polski, performerem i muzykami wystąpiła też artystka – śpiewaczka z Ukrainy Panią Lesia Shkapiak. Wykonawcy: Formacja HiQ w składzie: Jorgos Skolias – głos, Ayako Kanda (JP) – głos, Antoni „Ziut” Gralak – trąbka, Frank Parker Jr. (USA) – perkusja, Przemo Borowiecki – perkusja, Michał Dymny – gitara, Andriej Saheva (UA) – skrzypce, elektronika, Marianna Janicka – skrzypce elektryczne, śpiew, Marek Pospieszalski – saksofon, Kuba Sojka – perkusja, Antoni Skolias – perkusje, Franciszek Araszkiewicz – elektronika, czytnik fal mózgowych EEG, Alek Janicki – autor koncepcji artystycznej, performer, czytnik fal mózgowych EEG, wideo, mapping/projekcja wielkoformatowa oraz intro: Diana Oganesyan – głos z Kijowa (UA). Lesia Shkapiak - śpiew (UA)
Produkcja dźwięku immersyjnego: Rafał Drewniany (Immersive Sound) / SAV – Studio ART V / mastering: Antoni Ziut Gralak.
Jacek Krok - multimedia, Andrzej Czoper - dźwięk, Stanisław Barański - fotorelacja, Anastasiia Karachun - koordynacja.
Kolejną częścią trzeciego dnia była wystawa Ostatnia wieczerza. Po prezentacji w krakowskim MOCAK-u, instalacja multimedialna „Ostatnia Wieczerza” autorstwa art. proj. Aleksandra Janickiego została zaprezentowana również w ramach festiwalu WIŻA UA 2025 w przestrzeni Zamku Świrz.
To wielowarstwowe, performatywne dzieło sztuki inspirowane słynnym obrazem Leonarda da Vinci, w którym klasyczna kompozycja została poddana dekonstrukcji i reinterpretacji — przez pryzmat współczesnej kultury, reklamy, polityki oraz sztucznej inteligencji.
W proces twórczy został włączony również Chat GPT, który współtworzył „casting” do nowej wersji „Wieczerzy”, redefiniując kultowe postacie w kontekście aktualnych globalnych napięć i zjawisk.
Instalacja składa się z siedmiu aktów performansu: od kompozycji i destrukcji, przez agresję i dekonstrukcję, aż po rekonstrukcję — inspirowaną filozofią Kintsugi, sztuką naprawy i tworzenia czegoś nowego z pęknięć i zniszczeń.
Również zaprezentowano wyjątkową wystawę projektów autorstwa art. proj. Aleksandra Janickiego oraz jego zespołu – twórców, których działania łączą architekturę, sztukę współczesną, odpowiedzialność środowiskową i społeczną, oraz innowacje technologiczne.
Wśród prezentowanych realizacji znalazły się m.in.:
Red Cross Med Center – projekt łączący architekturę humanitarną, ekodizajn i technologie przyszłości. Jego częścią są również Zielone Ściany, zaprezentowane na międzynarodowej wystawie Architectura in Actions – Mies van der Rohe 2024. Projekt powiązany jest z nowo tworzonym kierunkiem interdyscyplinarnym na Uniwersytecie Rolniczym w Krakowie.
Dom Mikołaja Kopernika w Toruniu – laureat Specjalnego Wyróżnienia EMYA 2022 (European Museum of the Year Award), przyznawanego przez międzynarodowe jury.
Teatr KTO w Krakowie, który zdobył:
- tytuł Modernizacja Roku 2021 (kategoria: Pamięć miejsc historycznych),
- II miejsce w konkursie im. Stanisława Witkiewicza,
- nominację w konkursie Polski Cement w Architekturze,
- I miejsce w plebiscycie „Salon Architektury 2024”.
HHous i Wesoła Hub – koncepcyjne projekty inspirowane ideami Nowego Europejskiego Bauhausu, łączące zrównoważony rozwój, naturę, inkluzywność i nowoczesny styl życia.
Na wystawie również była pokazana sztuka konceptualna – „Atrakcyjna cena” to graficzna refleksja nad językiem globalnej komunikacji i mechanizmami rynku. Kolorowe paski kodów kreskowych stają się nowym alfabetem rzeczywistości – ironicznym i krytycznym zarazem.
Ostatnim akordem festiwalu była druga część koncertu The Elements / FREE UKRAINA / FREE IMPROVISATION której towarzyszył mapping na ścianach autorstwa Alka Janickiego.
„Zamek Świrz zamienił się w żywe płótno dzięki mappingowi. Artysta — znany z multimedialnych instalacji i performansów łączących sztukę, technologię i narrację społeczną — stworzył hipnotyzującą projekcję „The Elements / FREE UKRAINA / FREE IMPROVISATION”, która zamknęła trzeci dzień wydarzenia.
Zrealizowany w przestrzeni historycznego zamku, mapping stał się symbolem dialogu przeszłości z teraźniejszością i mocnym głosem w obronie kultury jako przestrzeni oporu i nadziei.”
ESPRESSO wiodący przedstawiciel mediów na Ukrainie skomentował:
„Wieczorem 25 maja fasada zamku Świrz po raz pierwszy w swojej historii stała się płótnem pokazu mappingu multimedialnego do muzyki wybitnych polskich muzyków The Elements. Polski artysta intermedialny Alek Janicki stworzył kompozycję wizualną, wykorzystując światło, dźwięk i projekcje.
Alek Janicki jest dobrze znany w Polsce i na Ukrainie jako jeden z najbardziej postępowych artystów w dziedzinie sztuki wizualnej i multimedialnej. W 2023 roku artysta ten zaprezentował już instalację - performance Black Satori („Czarne lustro”) w Zamku Świrz. Następnie umieścił w sali fragmenty rozbitych luster, na których widniał napis „DOM”. Każdy zwiedzający mógł stać się uczestnikiem performance, przechodząc przez rozbite lustra. Artysta wyjaśnił, że instalacja odzwierciedla to, co dzieje się na Ukrainie.”
